Taşıdığı bilimsel, kültürel ve sanatsal değer dolayısıyla yalnızca Türkiye’nin değil, dünyanın en önemli miraslarından olan Osmanlıca metinler, TÜBİTAK destekli bir projeyle daha kolay erişilebilir hale getiriliyor.
Bilkent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nden Doç. Dr. Pınar Duygulu ve alanında uzman akademisyenlerin yürüttüğü proje, veri madenciliği tekniklerinin kullanımıyla Osmanlıca belgelerin metinsel ve görsel erişimini kolaylaştırmayı hedefliyor. Proje hakkında konuşan Pınar Duygulu, “Çeşitli arşivlerde saklanan çok sayıda Osmanlıca eser ve belge sadece ülkemizdeki değil, diğer ülkelerdeki ilgili araştırmacılar için de büyük önem taşımaktadır. Ancak kötü saklama koşulları ve zamana bağlı aşınmalar arşivlerdeki bu çok değerli metinlerin bir kısmını erişilemez hale getirmiştir. Bu mirasın korunabilmesi amacıyla metinlerin sayısallaştırılması çalışmaları son yıllarda büyük önem ve hız kazanmıştır. Ancak, sayısallaştırılmış metinler çoğunlukla resim olarak saklandığı için erişim çok kısıtlı kalmakta, sadece birkaç belirleyici kayıt kelimesi ile metinlere ulaşılabilmektedir. Metinlerin içeriğine ancak uzman kişiler tek tek okuyarak erişebilmektedir. Çevrim yazılarının erişilebildiği durumlarda bile metinlerin analizi yine sadece uzman kişiler tarafından büyük emek harcanarak yapılabilmektedir. Osmanlı metinlerinin otomatik analiz ve erişimini sağlayacak bir sistem, hem uzman kişilere araştırmalarında yardımcı olacak hem de çok daha geniş bir kitlenin bu arşivlere ulaşmasını sağlayacaktır” dedi.
TÜBİTAK destekliyor
TÜBİTAK tarafından desteklenen projenin araştırmacılara erişim ve metinler üzerinde çalışma kolaylığı sağlaması bekleniyor. Projede farklı bilim dallarından birçok isim çalıştığını belirten Duygulu, “Projeyi, farklı konularda uzmanlaşmış olan Bilkent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nden Prof. Dr. Fazlı Can, Tarih Bölümü’nden Yrd. Doç. Dr. Mehmet Kalpaklı ve Bilgisayar Mühendisliği Bölümü’nden araştırma asistanları Hande Adıgüzel, Damla Arifoğlu, Ethem F. Can, Ceyhun Karbeyaz, Bilge Köroğlu ve Emre Şahin tarafından gerçekleştirdik” şeklinde konuştu.
El yazması eserler de inceleniyor
Tarih çalışmalarında bilgisayar teknolojisinin sağladığı avantajlardan daha fazla yararlanılmasını teşvik edecek olan proje kapsamında, harf inkılabından önce Osmanlıca olarak basılmış metinlerin yanı sıra 15. yüzyıldan itibaren kaleme alınmış el yazması metinler üzerinde örnek çalışmalar gerçekleştirildi. Projenin alanında ilk olduğunu belirten Pınar Duygulu, “Arşivlerimizdeki çok sayıda eser bu projenin ortaya koyduğu açılımlarla dünyadaki uzmanların kolayca ulaşmalarına, tahlil, mukayeseli inceleme ve sosyal ağ analizleri gibi tarih ve edebiyat tarihi alanındaki yeni araştırma yaklaşımlarıyla kullanmalarına olanak sağlayacaktır ” dedi. Duygulu, projenin kıymetli Osmanlıca metinlerin korunup geleceğe aktarılmasında önemli bir yeri olduğunu da sözlerine ekledi.
