Atatürk biyografisi yazarı olarak bilinen ve aslında Türk tarihi hakkında birçok çalışması bulunan İngiliz yazar Andrew Mango, 6 Temmuz 2014 günü 88 yaşında hayatını kaybetti. Mango’nun ölüm haberini İngiltere’nin Ankara Büyükelçisi Richard Moore, Twitter’dan şu sözlerle duyurdu: “Atatürk biyografilerinin ve Türkiye çalışmalarının duayeni, büyük Andrew Mango’nun dün akşam vefat ettiğini öğrendim ve çok üzüldüm. Kariyerimin başlarındayken bana inanılmaz nazik davranmıştı. Engin bilgisini ve insanlığını özleyeceğiz.”
1926 yılında İstanbul’da bir İngiliz-Rus ailesinde doğan Andrew James Alexander Mango, hayatının ilk senelerini İstanbul’da geçirdi ve İstanbul İngiliz Erkek Okulu’nu bitirdikten sonra İngiltere’ye giderek Londra Üniversitesi School of Oriental Studies’de Farsça eğitimi aldı. Öğrencilik yıllarında katıldığı BBC Türkçe Yayınlar Bölümü’nde uzun süre görev yapan Mango, 1986’da emekliye ayrılmasının ardından çalışmalarını Türkiye üzerine yoğunlaştırdı.
Türkiye üzerine kaleme aldığı ilk yazı 1957 yılında Political Quarterly’de yayımlanan İngiliz yazar, 1968 yılında Turkey ve ardından 1971 yılında Discovering Turkey kitaplarını çıkardı. Bu çalışmaları 1994 yılında Turkey: The Challenge of a New Role izledi. Yazarın en bilinen kitabı Atatürk: The Biography of the Founder of Turkey isimli Mustafa Kemal biyografisi ise 1999 yılında okuyucuyla buluştu. 2004 yılında yayımlanan The Turks Today’in ardından 2005 yılında Turkey and the War on Terrorism’i çıkaran yazarın son kitabı ise 2009 tarihli From the Sultan to Atatürk- Turkey oldu.
Cesur bir biyografi kaleme almıştı
Üzerinde beş sene çalıştığı Atatürk biyografisi ile daha da tanınır hale gelen Andrew Mango, bu eserinde Batılı kaynaklardan çok Türkçe kaynaklara başvurarak farklı bir yaklaşım ortaya koymuştu. Yazar tarafından kaleme alınan biyografinin benzerleri arasında en net çalışma olduğunu savunan görüşler olduğu gibi bir liderin hayat hikayesini aktarmak dışında öncesi ve sonrasıyla Türkiye’nin bir sosyal portresini sunduğu da dile getirilmiştir. Mango’nun kaleme aldığı Atatürk biyografisini diğerlerinden ayıran bir başka önemli özellik de önceki araştırmacılar tarafından değinilmekten imtina edilen konularla ilgili yazmakta tereddüt etmemesiydi. Mango’nun Atatürk’ün kişiliğinin olumsuz sayılabilecek yanları ile karşı cinsle olan ilişkileri gibi konulara değindiğini belirten siyaset bilimci Frank Tachau, çalışmanın “ölçülü ve dikkatle dengelenmiş” olduğunu ileri sürmüştü. Tachau aynı zamanda Mango’nun Türkçe, Osmanlı Türkçesi, Farsça ve Arapça gibi dillere olan hakimiyetinin kendisini ayrı bir yere koyduğunu da dile getirmişti.
İlginç bir tartışmada yer almıştı
Andrew Mango’nun akademik çevrelerle olan ilginç bir deneyimi 2005 yılında Troubled Waters: The Geopolitics of the Caspian Region kitabıyla ilgili olmuştu. Mango, yazarlar R. Hrair Dekmejian ve Hovann H. Simonian’ın kitapta Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının ‘Türk pazarının bunu kaldıramayacağı’ gerekçesiyle hayata geçirilmemesini savunduğunu ileri sürmüş, yazarlar ise Mango’yu Middle Eastern Studies dergisine gönderdikleri metinde “kitaptaki bazı meseleleri açıkça anlamamak”la eleştirmişti.
