Arapça yazılıp Bağdat halifesine, daha doğrusu veliahta sunulmuştur. Ansiklopedik Türklük bilgisi sözlüğü denebilir. Türkçenin kelime ve deyimleri kitabın merkezini işgal eder. Farklı boylar tarafından kullanılan kelime dağarcıklarına, bu boyların bazı özelliklerine ve birçok şiire yer vermesi, Kaşgarlı’nın eserini iyi bir sözlüğün de üzerine çıkarıp değerini artırır. Eser, Türklerin farklı hanedanların kurduğu devletler (Karahanlılar, Gazneliler, Selçuklular) etrafında İslam tarih sahnesine çıkışının simgesidir adeta. Bu devletlerin dağılıp Batı yönündeki hamlelerini sürdürememeleri, buna karşılık Osmanlıların Doğuyla (İran ve doğusu anlamında) ilişkisi sınırlı bir devlet olarak çıkacak olması Kaşgarlı’nın anıtsal eseriyle aramıza mesafe koymuştur. Divanu Lügati’t-Türk aslında Osmanlılar tarafından da biliniyordu, mesela Katip Çelebi’nin Keşfü’z-Zünun’unda kitaptan da yazarından da söz ediliyordu; fakat kitap kayıptı. Kitap Ali Emiri Efendi tarafından bulunup satın alındı, 1919’da Kilisli Rifat Bilge tarafından yayımlandı. Tercümesi ise 1939’da Besim Atalay tarafından yapıldı. Demek ki Türklük bilinci ve milliyetçilik öncesinde eser yeterince önemsenmiyor. Bunda elbette Osmanlı döneminde İslam aleminin merkezinin hem Bağdat, Şam, Kahire gibi klasik Arap şehirlerden hem de Doğu Türklerinin Kaşgar, Gazne ve İsfahan gibi başkentlerinden İstanbul’a kayması kadar Türkçenin Farsça ve Arapçanın yerini alması da rol oynamıştır. Klasiklerin öneminin artmasıyla Kaşgarlı’nın sözlüğüne de gittikçe daha fazla önem verilmiştir. Türk kültür tarihi Osmanlı öncesi, Osmanlı dönemi ve Cumhuriyet dönemi olarak üçe ayrılacak olsa, Divanu Lügati’t-Türk ilk dönemin kilit eserlerinin başında gelir.
Divanu Lügati’t-Türk
Yeni Haberler
-
Upanişadlar
Hakan Arslanbenzer / 30.06.2016Veda dininin en eski ve en önemli kutsal metni sayılıyor. Hindular Upanişadlar’ı vahiy olarak kabul ederler. Upanişadlar, Hint kutsal metni (daha doğrusu metinler toplamı) Vedalar’ın dört ana bölümünden biridir. Diğer bölümler: Samita, Brahmana ve Aranyaka. Ve dört Veda vardır: Rigveda, Yacurveda, Samaveda ve Atarvaveda. Bunlar dua-büyü ve ilahilerdir. Belli durumlarda belli vedalar okunur. Kötülüğü kovmak…
-
Vaka-i Vakvakıyye yahut Çınar Vak’ası
Selahattin Turhan / 30.06.2016600 yılı aşkın geniş topraklara hükümdarlık etmek, devlet mekanizması ile birlikte toplumu idare etmek oldukça güç bir iştir. Devlet-i Aliyye, her ne kadar idari bağlamda toplumun tamamını her daim memnun etme amacı güttüyse de bu kadar uzun ömürlü bir imparatorluğun pek tabii olarak bu amacını gerçekleştiremediği belli dönemler de yaşamışlardır. Bu dönemlerden bir tanesi de…
-
“Osmanlı Dönemi Bosna Basın Tarihi”
Tarih Haber / 29.06.2016Son dönemlerde basın ve yayın tarihine dair kitaplar ve araştırmalar çoğalırken, bu kitaplara bir yenisi daha eklendi. Erzurum Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Salih Seyhan, Doç. Dr. Hakan Temiztürk ve Saraybosna Üniversitesi’nden Prof. Dr. Senada Dizdar’ın dört yıllık çalışmaları sonucunda ortaya koydukları Osmanlı Dönemi Bosna Basın Tarihi adlı kitap çıktı. Kitapta yalnızca…
-
Muhammed Ali’yi nasıl bilirdiniz?
Arda Akıncı / 16.06.2016Türkiye’de spor, futbolun tahakkümünde yapılır. Cumadan pazara kadar oynanan futbol müsabakaları, pazartesiden cuma gününe kadar konuşulur tartışılır. Hayat futbolla akar, futbolla durur. Diğer sporların pek bir hükmü yoktur. Olsa olsa belki son yıllarda biraz basketbol ve voleybol. Ancak, onların bile seyirci kitlesi oldukça kısıtlıdır. Diğer sporlardan bahsetmiyorum bile. Hem başka spor dalları da mı varmış?…