(…)
Safa geldin izzet ile
Dahi azim nimet ile
Müminlere rahmet ile
Şehr-i Ramazan merhaba
(…)
Yunus Emre
Acı, mutluluk, huzur, hayal, düşünce gibi kavramlar estetik bir dille, belirli kurallara uyarak ifade edildiğinde edebi nitelik kazanıyor. Çoğu zaman sıradan bir olay bile iyi yazıldığında, söylendiğinde, anlatıldığında edebiyatın bir parçası olabiliyor.
Edebi eserlerin geçmişle bugün arasında sağlıklı bir köprü kurabilmesi önemli özelliklerinin başında geliyor. Tıpkı 14. yüzyılda yazılmaya başlayan, yaygınlaşması ise 17. yüzyıl ve sonrasında olan ramazaniyeler gibi. Ramazan ayını konu edinen bu eserler sanatsal ve edebi nitelik taşımalarının yanı sıra dönem insanlarının Ramazan’ı yaşayış şekillleriyle ilgili bilgiler de sunuyor.
İslam dininde on bir ayın sultanı kabul edilen ve tüm Müslümanlar üzerinde geniş etkisi olan Ramazan, bir toplumun edebiyatını da etkiliyor muhakkak. Ramazan ayının özellikle şiirlere konu edilmesi dinî duyguların gelişmesini, ibadetlerin önemsenmesini, Allah (c.c.) ve Muhammed (s.a.v.) aşkının yüreklerde daha derin hissedilmesini sağlıyor.
Şairlerin Ramazaniye yazma nedenleri, genellikle bu mübarek ayın verdiği coşkudur. Sevgi, hürmet, inanç, şükür gibi güzel hisler eserin her mısrasında hissedilir. Dönemin devlet adamlarının ilgisini çekme amacıyla yazıldığı rivayet edilen ramazanayiler de vardır. Zira padişahın sevdiği bir şair hem sarayda hem de toplumda el üstünde tutulur.
Ramazaniyeler oruçlu insanların halini, mevsimin oruca etkisini, mübarek ay vesilesiyle camilerin gördüğü rağbeti konu edindiği gibi tiryakilerin Ramazan ayında yaşadığı sıkıntılar, özrü sebebiyle oruç tutamayanlar gibi daha spesifik durumları da ele alır.
Recep ve Şaban ayları da ramazaniyelere konu olmuştur. Bu aylar Müslümanları Ramazan’a kavuşturduğu için oldukça önemli kabul edilir. Fâzıl’ın Recep isminde o şehri güzele kandilim / Leyle-i Kadr-i visali bana pinhan oldu ile Zihnî’nin Muhyi-i mürde dilandır ki bu mâh-ı rüze / Hurmetiyçün olur ihyâ-yı Receple Şa’bân mısraları buna örnek teşkil eder.
