Bu sabah haber akışına baktığımızda özellikle Bursa yerel gazetelerinde 28 Haziran 1389 tarihinde şehit edilen Hüdavendigar I. Murat’ın anılması haberlerine rastlıyoruz. I. Murat, Kosova’nın fethinden sonra gezmekte olduğu bir savaş meydanında Sırp Miloş Obiliç tarafından şehit edilmişti. Priştine’de I. Murat’ı şehit eden Obiliç’in adını taşıyan belde ve şehitlikte gerçekleştirilen anma töreninde konuşan Belediye Başkanı Cafer Gaşi, Sultan Murat türbesinin kendileri için son derece önemli olduğunu ve bu kültüre sahip çıkacaklarını söyledi. Kosova İslam Birliği Başkanı Naim Ternova ise “Sultan Murat, bu topraklardaki insanların gönüllerini fethetmiştir. 625 yıldır ailelerimiz karıştı. 500 yıldır aynı sofrada oturduk. Halkımız, Sultan Murat’a borçludur” dedi. Ayrıca, I. Murat’ın Bursa’daki türbesinde de bir anma töreni gerçekleştirildi ve burada bulunan sanduka örtüsü yenilendi.

Bir simge olarak Viyeçnitsa

I. Murat, 625 yıl sonra savaş, suikast ve hatırlama üçgeninde ilginç düşüncelere sevk ediyor. I. Murat’ın da kurbanı olduğu “Sırp suikastı” denilince herhalde akla ilk gelen isim olan Gavrilo Princip, çoğumuzun adıyla bilmediği, “I. Dünya Savaşı’nı başlatan Sırp milliyetçisi” olarak tanıdığı bir tarihî figür. 28 Haziran 1914’te Bosna Hersek’ten çıkarmak istedikleri Avusturyalıların veliahtı Franz Ferdinand’ı öldüren Princip’in tek başına, diğer her şeyden bağımsız olarak yalnızca bu hareketiyle savaşı başlattığını öne sürmek son derece anlamsız olur elbette; fakat kendisinin oldukça kritik bir kırılma noktasının aktörü olduğunu söylemek yanlış olmaz. Franz Ferdinand’ın suikasttan önce ziyaret ettiği son yer olan Viyeçnitsa belediye binası ve kütüphanesi ise Sırp Başbakanı Aleksandar Vuçiç’in açıklamalarıyla birlikte düşündürmeye devam ediyor.

I. Dünya Savaşı’nın 100. yıldönümü nedeniyle 28 Haziran’da Saraybosna’da düzenlenecek anma programına katılmayacağını ifade eden Vuçiç’in gerekçesi ise 1992 yılında Bosna Savaşı’nda Sırplar tarafından yakılan ve onarım çalışmalarının ardından geçtiğimiz ay yeniden açılan Viyeçnitsa belediye binası ve milli kütüphanesinin girişindeki tabelada bulunan “25/26 Ağustos 1992’nin gecesinde Sırp zalimleri Bosna Hersek’in millî ve üniversite kütüphanesini yakmışlardır. Yangında iki milyondan fazla kitap, dergi ve evrak yok oldu. Unutmayın, hatırlayın, uyarın” yazısı.

Vuçiç, anma törenlerinin düzenlenmesi için seçilen mekandan duyduğu hoşnutsuzluğu belirttiği açıklamasında ziyaretini iptal etme nedenini şu sözlerle açıkladı: “ ‘Faşist Sırp halkı’ndan bahseden bir tabelanın altında durmamı istiyorlar. Ev sahiplerine saygım sonsuz ama bunu yapamam ve yapmayacağım.”

I. Murat’ın şehadetinin anılması, Temmuz Krizi’nin en önemli olayı sayılabilecek Franz Ferdinand suikastını akla getiriyor. Savaşın yaklaşan yıldönümü, somut girişimleri düşündürürken ve hatırlamanın ve sorumluluk almanın neden önemli olduğunu da sorgulatıyor.