Osmanlı müverrihleri ile ilgili bir önceki yazıda vakanüvislerin resmî bir memur ve saray görevlisi olarak 17. yüzyılın sonundan itibaren istihdam edildiğinden bahsetmiştik. Bununla birlikte, Devlet-i Aliyye’nin ya da Osmanlı Hanedanı’nın tarihini yazmak meselesi daha da eskilere dayanmaktadır. Resmî bir görev olmadan önce de bu konularda önemli eserler ortaya konuluyordu. 17. Yüzyıl’a kadar Osmanlı tarihinin bir kısmını yazan müverrihlerden bir tanesi de İbrahim Peçevî’dir.

İbrahim Peçevî, 1574 yılında Macaristan’ın Pečuj şehrinde dünyaya gelir. Tabiri caizse ağzında altın kaşıkla doğan İbrahim’in annesi Bosnalı Sokullu ailesine dayanır, baba tarafı ise kuşaklardır alaybeyidir. Doğum yeri nedeniyle zaman zaman Peçevî yerine Peçuylu İbrahim veya Peçuyî olarak da karşımıza çıkar. Osmanlı Devleti’nin belki de en kritik dönemlerinden birinde yaşamış olan Peçevî’nin bir tarihçi olarak kaleme aldığı eserinde 1520 yılından itibaren olayları yazmaya başlar ve 1640 yılına kadar birçok vakayı konu edinir. Eserine özel bir isim vermemiştir ki bu nedenle günümüze kadar hep Tarih-i Peçevî ya da Peçevî Tarihi olarak anılmaktadır.

Tarih-i Peçevî, kapsadığı yıllar bakımından, yukarıda bahsedildiği üzere, imparatorluğun klasik çağının son yıllarını ve klasik sonrası dönem olarak adlandırılan 17. yüzyılın ilk yarısını konu alır. Eserinde özellikle Kanuni Sultan Süleyman ve III. Mehmed dönemleri detaylıca ele alınmış fakat sonraki dönemler daha kısaca kaleme alınmıştır. Bununla birlikte dili de ziyadesiyle sadedir. Peçevî, devlet idaresi ile ilgili birçok konudan bahsederken bir yandan da sosyal hayat ile ilgili bilgileri vermekten kaçınmaz. Bunun en güzel örneklerinden bir tanesi de kahve ve kahvehaneler ile ilgilidir ki Memâlik-i Mahrûse’de açılan ilk kahvehanelerle ilgili bilgiyi Tarih-i Peçevî’de buluruz.

Birçok Osmanlı müverrihinde olduğu gibi Peçevî de tanık olmadığı olayları kaleme alırken farklı kaynaklardan yararlanır. Özellikle Macar topraklarında doğmuş olmasının da etkisiyle eserini yazarken yerli kaynaklara olduğu kadar Macar kaynaklarına dayanır. Toplamda 6 ciltten oluşan Tarih-i Peçevî kapsadığı dönem bakımından da verdiği bilgiler bakımından da Osmanlı tarihi ile ilgili çok kıymetli bilgileri nesilden nesle aktarmıştır.

Kaynakça

Peçuylu İbrahim, İslam Ansiklopedisi

Tarih-i Peçevî