Osmanlı müverrihleri her daim hem yaşadıkları dönemlerde hem de daha sonrasında oldukça önemli roller üstlenmiştir. Tarihçi kimlikleri ile yaptıklarının yanı sıra başka görevlerde de bulunarak saraya ve sultanlara önemli hizmetlerde bulunan müverrihlerden biri de Kemalpaşazade’dir.
3 Mayıs 1469 tarihinde dünyaya geldiği zaman kendisine verilen isim Şemseddin Ahmed’dir. Lakin doğum yerine dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Doğum yeri kimi kaynaklarda Edirne olarak geçerken bazı kaynaklarda da Tokat olarak geçer ki bunların yanı sıra bir de doğum yerini Amasya olarak öne süren kaynaklar bulunmaktadır. Hayatı boyunca saraya yakın olmuş hemen hemen her kişi gibi Şemseddin Ahmed’in de ailesinde önemli kişiler bulunmaktaydı. Büyükbabası Şehzade (II.) Bayezid’e lalalık yapan Kemal Paşa’dır. Babası ise Konstantiniyye’nin fethinde bulunmuş olan Süleyman Çelebi’dir. Baba tarafı gibi annesinin ailesi içerisinde de birçok askerî sınıfa mensup kişiler bulunmaktadır.
Şemseddin Ahmed de, aile büyüklerini izleyerek eğitimini tamamladıktan sonra altı bölük sipahisi olarak askerî sınıfa dahil olmuştur. Lakin daha sonra ulemânın ümerâdan daha fazla rağbet gördüğüne şahit olarak, ilmiye sınıfına geçmiştir. Hayatı boyunca hem askerî hem de ilmiye sınıfında önemli görevlerde bulunan Şemseddin Ahmed’in devlet bürokrasisinde aldığı en önemli görev ise Şeyhülislamlık görevidir.
Şemseddin Ahmed’in Şeyhülislamlık görevine getirilmeden önce müderrislik görevini yerine getirirken Sultan II. Bayezid tarafından kendisine Osmanlı Tarihi yazma görevi ve bu görevi yerine getirmesi için yüksek miktarda akçe verilir. Tevârîh-i Âl-i Osmân’ı yazmaya ilk olarak bu dönemde başlayan Şemseddin Ahmed, eserinin ilk sekiz cildini Sultan II. Bayezid’e sunmuş olsa da daha sonra Kanunî Sultan Süleyman tarafından eserine devam edilmesi istenmiştir. Son eklemelerle birlikte eserini 1527 yılındaki Mohaç Seferi ile bitiren Şemseddin Ahmed’in eserinden günümüze orijinal hiçbir kopyası ulaşmamıştır. Bunun yanı sıra Kanunî Sultan Süleyman’ın eserine devam etmesini istemesi üzerine kaleme aldığı IX. ve X. ciltler dönemin bütün olaylarını kapsamamaktadır.
Tarih yazımının yanı sıra değindiği olaylar da özellikle tarihçiler için çok önemli bilgiler içermektedir. Özellikle Osmanlı’nın hızlı gelişimini ve bunun nedenlerini konu aldığı kısım, erken dönem Osmanlı çalışmaları için bir yol gösterici niteliğindedir. Osmanlıların genellikle Batı’ya doğru genişlemesinin, Doğu’da Türk Beylikleri ile savaştan kaçınılmasının Devlet-i Aliyye’nin gelişimindeki önemine vurgu yapar. Eserini sadece Osman Gazi ile başlatmakla kalmaz ve Ertuğrul Gazi dönemi ile de önemli bilgiler aktarır. Ziyadesiyle kıymetli bir eser olmasına rağmen uzun yıllar –19. yüzyıla değin– Kemalpaşazade’nin Tevârîh-i Âl-i Osmân’ı kaynak olarak kullanılmamıştır.
Kaynakça
Kemalpaşazade, İslam Ansiklopedisi
