Osmanlı İmparatorluğu’nun her döneminde istisnasız her dönemin en önemli şahsiyetleri pek tabii ki padişahlar olmuşlardır. Gerek klasik çağ gerekse klasik sonrası çağda padişahların sadece kabiliyetli olanları değil erken yaşta tahta çıkmak zorunda kalanları, sağlık sorunları yaşayanları da hükümdarlık dönemlerinin dinamiklerini belirlemişlerdir. Her ne kadar padişahlar her daim en ön planda olsalar da Devlet-i Aliyye gibi oldukça büyük ve yüksek nüfuslu bir imparatorluğun yönetiminde devlete hizmet edenler de çok büyük önem arz etmişlerdir. Hemen hemen her vakanüvis ya Osmanlı tarihini – belki sadece bir bölümünü – ya da hanedanın tarihini yazmak girişiminde bulunmuştur. Lakin pek azı devlet görevinde bulunanların biyografileri ile ilgilenmiştir. İşte, bu kişilerden bir tanesi de Ahmed Resmî Efendi’dir.
1700 yılında Girit’in Resmo kentinde dünyaya gelen Ahmed Resmî Efendi, Girit’te başladığı tahsilini tamamlamak üzere payitahta gitti. Burada tahsilini tamamladıktan sonra dönemin reisü’l-küttablarından Mustafa Efendi’nin yanında yetişti. Hatta daha sonra Mustafa Efendi’nin de damadı oldu. Buradan sonra Bursa mukataası, İstanbul ve Selanik baruthaneleri nezaretleri ve evkaf muhasebeciliği görevlerini ifa ettikten sonra, Ahmed Resmî Efendi, Sultan III. Murad’ın tahta çıktığı zaman Avusturya’ya elçi olarak gönderildi. Avusturya’dan sonra Berlin’e de elçi olarak giden Ahmed Resmî, görevlerini başarı ile yerine getirmesinden dolayı devlet kademelerinde de yükseldi. İki ayrı defa sadaret kethüdalığına getirildi ve ikinci seferinde bu görevi ile 1774 yılında Küçük Kaynarca görüşmelerine katıldı.
Aldığı farklı görevleri başarı ile yerine getiren Ahmed Resmî Efendi, yazdığı eserler ile de büyük bir önem taşımaktadır. Kaleme aldığı eserlerden ilki, 1750 yılında Celalzade Mustafa Çelebi’den Ragıb Paşa’ya kadar olan reisü’l-küttabların biyografilerinin yer aldığı Halikatü’l-Rüesa’dır. Diğer bir eseri ise Darü’ssaade ağalarının biyografilerini kaleme aldığı Hamiletü’l-Kübera’dır. Ayrıca yaşadığı dönemin en önemli olaylarından olan ve bizzat şahit olduğu 1768 ve 1774 arası gerçekleşen Osmanlı-Rus Savaşlarını da kaleme aldığı Hülasatü’l-İtibar adlı bir başka eseri daha bulunmaktadır. Ahmed Resmî Efendi gerek bulunduğu devlet görevleri gerekse diğer tarihçilerden farklı olarak yazdığı biyografilerle hem kendi döneminde hem de daha sonrasında tarihçiler tarafından ilgi çekmiştir. Önemli Osmanlı tarihçilerinden Virginia Aksan da Ahmed Resmî Efendi hakkında An Ottoman Statesman in War and Peace: Ahmed Resmî Efendi, 1700-1783 başlıklı bir kitap yazmıştır.
Kaynakça
İslam Ansiklopedisi, Ahmed Resmî Efendi
Virginia Aksan, An Ottoman Statesman in War and Peace
